Regio’s en steden roepen op tot versterkt partnerschap als sleutel tot succesvol EU-budget

Op 16 juli presenteert de Europese Commissie het langverwachte voorstel voor het Meerjarig Financieel Kader (MFK) na 2027. In aanloop daarnaar doen tientallen regio’s en steden uit Europa, waaronder Noord-Nederland, een duidelijke oproep: zorg dat regionale overheden serieus worden betrokken bij de inzet van Europese middelen. Niet alleen als uitvoerder, maar als volwaardige partner. Want een succesvol Europees budget begint bij een sterke samenwerking met de regio’s die dit op de grond waarmaken.

(Nederlandse vertaling van het artikel gepubliceerd door het Huis van de Nederlandse Provincies)

🔗 Lees het oorspronkelijke artikel (Engelstalig)

Regio’s en steden pleiten voor versterkt partnerschap als cruciale factor voor een succesvol MFK

Op 16 juli zal de Europese Commissie haar langverwachte voorstel presenteren voor het MFK-pakket na 2027, inclusief ‘nationale en regionale partnerschappen voor investeringen en hervormingen’. Wat precies van dit voorstel kan worden verwacht, blijft grotendeels onbekend. Zullen lokale en regionale autoriteiten in Europa een daadwerkelijke rol krijgen in de toewijzing van fondsen, of zullen zij afhankelijk blijven van de bereidheid van hun nationale regeringen om hen te blijven betrekken? “Het zit ‘m in de details,” horen we. Hoewel veel details nog onzeker zijn, is één ding al duidelijk: de noodzaak van een krachtige stem van Europa’s regio’s en steden. Want het succes van de EU-begroting draait niet alleen om cijfers — het gaat om de uitvoering in de praktijk. En dat vereist robuuste, gestructureerde partnerschappen op alle niveaus van bestuur.

Nu de geopolitieke context en de covid-pandemie de EU hebben gedwongen om een flexibeler en heroriënteerd budget op te stellen, is het belangrijker dan ooit om de principes te beschermen die Europa sterk, concurrerend en veerkrachtig kunnen maken. Maar er kan geen sterk Europa bestaan zonder sterke regio’s en steden. Europese regio’s en steden zijn niet alleen afhankelijk van Europese financiering om regionale uitdagingen aan te pakken en bij te dragen aan EU-doelstellingen, maar vormen ook de sleutel tot succesvolle en efficiënte EU-investeringen. Of zoals voorzitter Von der Leyen zei in haar toespraak op de jaarlijkse EU-begrotingsconferentie: “Elke regio heeft zijn eigen unieke omstandigheden en weet het beste hoe deze aan te pakken. We moeten dus luisteren naar onze regio’s – in plaats van één recept voor iedereen te willen.”

Ten eerste zijn regio’s, steden en gemeenten in Europa geen passieve ontvangers van EU-fondsen — zij zijn actieve partners die innovatie stimuleren, op maat gemaakte oplossingen leveren en de impact van EU-investeringen maximaliseren. Daarom steunen wij volledig de positie van de Europese Commissie, waarin wordt opgeroepen tot:

• Een versterkt cohesie- en groeibeleid met regio’s in het middelpunt;
• Sterke partnerschappen met nationale, regionale en lokale autoriteiten, met respect voor het subsidiariteitsbeginsel en de institutionele en constitutionele contexten van de lidstaten;
• Meer flexibiliteit binnen de verantwoordelijkheden en verplichtingen van de verdragen.

Deze principes moeten worden verankerd in het nieuwe partnerschapskader. Ze zijn essentieel voor een modern, gebiedsgericht EU-budget dat de diversiteit aan regionale prioriteiten weerspiegelt, lokale kennis benut en ervoor zorgt dat elke uitgegeven euro effect heeft daar waar het het meest telt. Lokale en regionale overheden hebben het beste zicht op regionale behoeften en leveren oplossingen op maat. Het partnerschapsbeginsel moet op alle bestuursniveaus worden gehandhaafd. In dat kader moet een direct partnerschap tussen de regio’s en de Europese Commissie worden behouden. Alleen zo kunnen we garanderen dat elke Europese regio en stad aan boord blijft terwijl Europa hervormt.

Ten tweede zijn EU-fondsen zoals het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO), het Europees Sociaal Fonds+ (ESF+) en Interreg essentiële instrumenten om regionaal potentieel te ontsluiten, grensoverschrijdende uitdagingen aan te pakken en economische samenwerking te bevorderen. Om deze instrumenten effectief te laten werken, moeten ze gebaseerd zijn op een echt partnerschap met regio’s en steden – niet louter consultatie.

Wij pleiten voor:

• Geïntegreerde programmering en uitvoering van EU-fondsen met volledige regionale participatie;
• Versterkte synergieën tussen lokale, regionale, nationale en Europese niveaus;
• Sterkere koppelingen tussen EFRO, ESF+, het I3-instrument, RIS3-strategieën en klimaat- en innovatie-doelen;
• Voortgezet steun voor LEADER en een sterkere koppeling tussen GLB-pijler I (inkomenssteun) en pijler II (plattelandsontwikkeling).

Daarnaast spelen regionale en lokale actoren een essentiële rol in de uitvoering van thematische programma’s door bedrijven, kennisinstellingen en overheden met elkaar te verbinden. Dit helpt om EU-fondsen af te stemmen op strategische doelstellingen, zoals het vergroten van de concurrentiekracht en autonomie van Europa.

Ten derde vereist het slagen van het prestatiegerichte model een versterkte koppeling tussen EU-financiering en het Europees Semester, met een duidelijke regionale dimensie. Wat betreft de koppeling tussen hervormingen en investeringen: deze moeten worden toegepast op het juiste institutionele niveau, zodat negatieve gevolgen voor regionale en lokale EU-financiering door onvoldoende of achterblijvende nationale hervormingen worden vermeden. Wij stellen daarom voor:

• Toepassing van het partnerschapsbeginsel op het Europees Semester;
• Waarborging van regionale en lokale betrokkenheid bij de voorbereiding van nationale hervormingsprogramma’s, inclusief regionale en stedelijke hoofdstukken;
• Het voorkomen van centralisatie van EU-fondsen die regionale en lokale bestuurskracht en effectiviteit ondermijnt;
• Garanderen van regionale en lokale toegang tot strategische initiatieven zoals het Europese Concurrentievermogenfonds, met behoud van het excellentiebeginsel.

Tot slot vereisen de ambitieuze en ingrijpende veranderingen in de structuur van het MFK een sterke democratische controle. Het is essentieel dat het Europees Parlement als medewetgever zijn rol als begrotingsautoriteit kan vervullen en dat het Europees Comité van de Regio’s een plek aan tafel krijgt, zodat regionale stemmen gehoord worden en grondig worden erkend in het wetgevingsproces.

Onze regio’s, steden en gemeenten kijken met grote belangstelling uit naar de voorstellen van volgende maand. Wij zijn klaar om samen een begroting vorm te geven die werkt voor alle Europeanen en daarin een centrale rol te spelen in zowel de onderhandelingen als de uitvoering.

Namens:

Oostenrijk

• Neder-Oostenrijk
• Tirol

België

• Vlaanderen

Denemarken

• Deense Regio’s

Finland

• Vereniging van Finse Steden en Gemeenten
• Regio Centraal-Finland
• Regio’s Oost- en Noord-Finland
• Regio Häme
• Regio Helsinki-Uusimaa
• Regio Kymenlaakso
• Regio Österbotten
• Regio Lahti Päijät-Häme
• Regio Zuidwest-Finland
• Regio Satakunta
• Regio Zuid-Karelië
• Regio Zuid-Österbotten
• Regio Tampere

Duitsland

• Vereniging van Duitse Steden
• Berlijn

Nederland

• Provincie Drenthe
• Provincie Flevoland
• Provincie Fryslân
• Provincie Gelderland
• Provincie Groningen
• Provincie Limburg
• Provincie Noord-Brabant
• Provincie Noord-Holland
• Provincie Overijssel
• Provincie Utrecht
• Provincie Zeeland
• Provincie Zuid-Holland

Zweden

• Regio Blekinge
• Regio Gotland
• Regio Halland
• Regio Jämtland Härjedalen
• Regio Jönköpings län
• Regio Kalmar län
• Regio Norrbotten
• Regio Örebro
• Regio Östergötland
• Regio Kronoberg
• Regio Södermanland
• Regio Skåne
• Regio Stockholm
• Regio Uppsala
• Regio Värmland
• Regio Västerbotten
• Regio Västernorrland
• Regio Västmanland
• Regio Västra Götaland
• Zweedse Vereniging van Lokale Overheden en Regio’s