Noord-Nederland, een regio vol potentie en veerkracht, laat haar stem horen in de aanloop naar de Europese
verkiezingen van 2024.
Noord-Nederland biedt, als eerste Hydrogen Valley, oplossingen voor Europese energie-uitdagingen. We pleiten voor een grensoverschrijdende Hydrogen Valley tussen Noord-Nederland en Nedersaksen en regelluwe experimenteerruimtes om innovatie te stimuleren.
Op het gebied van energie adviseren wij om in te zetten op het versterken van de vaardigheden, het organiseren van de randvoorwaarden, te investeren en te excelleren met een Nederlandse (grensoverschrijdende) proeftuin om groene waterstof snel op te kunnen schalen.
Wat vragen wij van u?
Vaardigheden:
- Borging van de standaarden voor de vaardigheden en opleidingsmodules voor verschillende opleidingsniveaus (ook voor overheden) langs de gehele waardeketen. Dit is nodig voor de doorontwikkeling van de waterstofeconomie.
- Voldoende middelen voor scholing van vergunningsverleners om de vergunningverlening van hernieuwbare energieprojecten te versnellen.
Randvoorwaarden:
- Een krachtiger stimulans van de productie en het gebruik van groene waterstof door gunstige staatsteunkaders, financiële instrumenten, bijmengverplichtingen voor brandstoffen in te stellen
- Goede Europese afstemming van het waterstofbeleid, met name waar grensoverschrijdende infrastructuur en gemeenschappelijke normen en systemen nodig zijn. Dergelijke steun is nodig voor grootschalige IPCEI projecten, maar ook voor kleinschalige projecten met opschalingspotentie. De Europese Hydrogen Valleys zijn hiervoor bij uitstek geschikt als proeftuin.
- Versterking van de synergie tussen Europese, nationale en regionale fondsen. Zoals fondsen met een link aan Europese infrastructuurprojecten op het gebied van mobiliteit en energie (TEN-E en TEN-T).
- Bevordering van wet- en regelgeving op Europees niveau die aansluit bij de nieuwe realiteit van de energietransitie, dat wil zeggen een energiesysteem waarin aanbod niet altijd de vraag volgt.
- Meer vrijheid voor netbeheerders om te experimenteren met de distributie op het net, opslag, energie-uitwisseling, en smart-grids en gebruik van reservecapaciteit. De huidige uitwerking van wetgeving zorgt voor netwerkcongestie.
- Een Europees gelijk speelveld om concurrentie met landen zoals Frankrijk aan te gaan, waar bedrijven goedkopere elektriciteit kunnen krijgen (kerncentrales in overheidshanden).
Investeren:
- Stimulans en financiering voor het ontwikkelen van grensoverschrijdende Hydrogen Valleys.
- Programma’s zoals The LIFE Clean Energie Transition, waarbij specifiek de uitdagingen voor huiseigenaren worden meegenomen om energiearmoede blijvend aan te pakken zijn
Excelleren:
- Inzet van Europa op grensoverschrijdende Hydrogen Valleys en deze laten experimenteren met regelluwe ruimtes, de zogenaamde regulatory sandboxes. De eerste Hydrogen Valley van Europa in Nederland (HEAVENN) kan als Europese proeftuin bijdragen aan het versnellen van de opschaling van groene waterstof. Door de gunstige ligging van de regio deze Hydrogen Valley uitgebouwd worden tot een internationale Hydrogen Valley, aangesloten aan Nedersaksen.
Wat gebeurt er in Noord-Nederland?
Noord-Nederland is dé energieregio van Nederland. Waar vroeger turf, olie en gas het energielandschap domineerden, ontwikkelen we ons nu tot een duurzame en veelzijdige energieregio. Noord-Nederland loopt voorop in de energietransitie in Europa. Deze koppositie willen we behouden en versterken. We hebben hiervoor in het Noorden de juiste innovatieve projecten, kennis en infrastructuur. Noord-Nederland is de eerste Hydrogen Valley van Europa en we zijn dé aquathermieregio van Nederland en Europa.
Energiesysteem dat werkt voor de toekomst
We beschikken over sterke nationale en internationale gas- en elektriciteitsverbindingen en werken aan de grootschalige aanlanding van windenergie op zee, (33% van Nederlandse wind op zee komt nu al uit Noord-Nederland). We leggen nieuwe stations, kabels en leidingen aan, zoals nieuwe waterstofleidingen in Emmen en de Eemshaven. Bestaande aardgasinfrastructuur krijgt een nieuwe bestemming voor het transport van waterstof. Naast netverzwaring zetten we in op innovatieve oplossingen voor het elektriciteitsnetwerk. Denk hierbij aan opslag en direct gebruik van zonnestroom en de omzetting van elektriciteit uit zonnevelden in waterstof zoals in Oosterwolde. In de stedelijke zone Sneek/Bolsward realiseren wij een volledig geïntegreerd systeem, waarbij de waterstofhub met duurzame elektriciteit naast waterstof en zuurstof voor de industrie ook warmte voor woningen produceert.
Waterstof en gunstige voorzieningen
Noord-Nederland heeft als eerste in Europa de status van Hydrogen Valley toegekend gekregen via het EU Clean Hydrogen Partnership – het project genaamd HEAVENN (zie box en afbeelding). Belangrijke fysieke voorzieningen in Noord-Nederland zijn de zeehavens, de bestaande en deels nieuw aan te leggen gaspijpleidingen, opslagmogelijkheden in zoutcavernes, de aanwezigheid van water en de importmogelijkheden voor groene waterstof via de zeehavens. Samen met de aanwezige kennis en expertise maakt dit Noord-Nederland tot een bijzonder geschikte regio om het waterstofecosysteem te realiseren.
Aquathermie voor collectieve warmtenetten
Noord-Nederland heeft de ambitie om in 2025 vijf demonstratieprojecten met aquathermie te realiseren in Fryslân. Verder moet er dan een centraal loket zijn dat lokale initiatieven helpt met vragen over de techniek, financiën en juridische zaken. In dat jaar is er ook is een actief lerend netwerk met ongeveer 50 organisaties, die lessen delen en onopgeloste leerpunten agendeert. Hiermee willen we de schaalsprong van de huidige solitaire aquathermietoepassingen naar de grootschalige toepassing in collectieve warmtenetten op gang brengen.
Warmtetransitie als alternatief voor aardgas
De warmtetransitie houdt in dat alle wijken en dorpen van het aardgas af moeten en daarmee een alternatief moeten krijgen: oplossingen op huisniveau zoals een warmtepomp of collectieve oplossingen zoals een warmtenet met behulp van een WKO (Warmte Koude Opslag) of restwarmte van een bedrijf. Groningen wil in 2035 gasloos zijn. Provincies en gemeenten zorgen er samen voor dat woningen in Noord-Nederland duurzaam en betaalbaar worden verwarmd. Om dit gezamenlijk te kunnen organiseren en inwoners bij de zoektocht naar nieuwe modellen te betrekken is het Warmte Transitiecentrum Groningen ontstaan. We zijn bezig met het voorbereiden van grootschalige warmtenetten.
Energiearmoede en het helpen van de kwetsbare doelgroep
De afgelopen jaren is pijnlijk duidelijk geworden dat een groot gedeelte van de inwoners in Noord-Nederland kampt met energiearmoede. We bieden de oplossing waar het probleem zich voordoet. Door een persoonlijke en intensieve benadering helpen we de doelgroep met kleinschalige energiebesparende oplossingen en isolatie. Dit zorgt direct voor een lagere energierekening en indirect voor een inclusievere transitie. Daarnaast kunnen we geleerde lessen toepassen, zoals uit het Interregprogramma Stonghouse – het stimuleren van de klantreis naar verduurzaming voor huiseigenaren. Dit betekent dat Europa ook moet inzetten op het meenemen van huiseigenaren met energiearmoede, en dit onderwerp een plek moet geven in komend beleid.
In Drenthe helpen we huiseigenaren met energiearmoede met het isolatie offensief: isolatie ter waarde van €2500,- uitgevoerd in opdracht van de provincie. Door zo schulden en ingewikkelde regelingen te voorkomen, maken we verduurzaming veel toegankelijker voor huiseigenaren met een laag inkomen. Onze ervaring in Interregprojecten, zeker ook op het terrein van verduurzaming en energie, is dat regelgeving alleen niet genoeg is. Omdat de behoeften en (financiële) mogelijkheden van eindgebruikers - of dat nu huiseigenaren of bedrijven zijn - zo verschillen, is het vooral de kunst om hen vanuit een dialoog te informeren naar de behoeften en zo op maat te kunnen ondersteunen bij hun verduurzaming. Als regionale overheid doet Drenthe dat door naast burgers en bedrijven te gaan staan, in plaats van hen op te leggen hoe zij moeten verduurzamen. Dat lijkt op Europees niveau ook cruciaal om de beleidsdoelen te realiseren.
Wat draagt dit bij aan Europese doelstellingen?
Europa wil haar energieafhankelijkheid van derde landen sterk verminderen. Ook zet Europa zich in om energiearmoede aan te pakken en kwetsbare consumenten te beschermen. Door de rol als koploper in de energietransitie is het Noorden bij uitstek geschikt als innovatieve regio voor de toepassing van nieuwe technologieën, als testregio voor nieuwe regels en om van te leren in de energiearmoede aanpak. Europa kan leren van de Noord-Nederlandse ervaring met het oplossen van netcongestie, het realiseren van een regionale-waterstofhub en de internationale uitbreiding hiervan zoals de European Hydrogen Backbone.
Waterstof is van cruciaal belang voor sectoren waar elektrificatie onmogelijk of minder haalbaar is. Tegelijkertijd bevordert de waterstofeconomie de werkgelegenheid en de economische groei en zorgt het uiteindelijk voor een beter geïntegreerd duurzaam energiesysteem. Door onze ligging en de genoemde voordelen is het waterstofecosysteem van de regio Noord-Nederland van onschatbare waarde voor de Europese waterstofambities.
Wat levert het op?
- Groter sociaaleconomisch potentieel van de regio door het opschalen van de waterstofeconomie, met name werkgelegenheid en economische groei
- Een bijdrage aan het behalen van de klimaatdoelstellingen op nationaal en Europees niveau
- De aanpak van energiearmoede om kwetsbare consumenten te beschermen
Benieuwd naar onze inzet op andere thema's? U vindt onze volledige Europese verkiezingsinzet hier.